Jeleśnia - Gmina Dziewięciu Skarbów!

Wśród wielu tropów,

jakie prowadzą w odległą przeszłość z braku pisemnych relacji, zachowanych dokumentów źródłowych, są nazwy poszczególnych miejscowości. Spory zasób wiedzy w intrygującym nas temacie przynosi „Chronografia albo dziejopis żywiecki” autorstwa sławetnego wójta miasta Żywca Andrzeja Komonieckiego, którego życie przypada na lata 1658-1729. Na kartach dzieła czytamy:
„... Jeleśnia nazywana od jeleni lśniących, które tam na paszę schadzały się i często ich tam łowiono, gdy przedtem były lasy...”
Przytoczona interpretacja budzi jednak szereg wątpliwości. Prawdopodobnie jeleni na obszarze Jeleśni nie brakowało. Sporo i dzisiaj zamieszkuje ich na lesistych zboczach Pilska, Romanki i Babiej Góry. W staropolszczyźnie XVI wieku, na który datuje się początek miejscowości jelenia nazywano jeloniem. Może bardziej prawdopodobnego pochodzenia nazwy wsi należałoby szukać nad brzegiem rzeki Koszarawy. Główną i pierwotną przestrzeń osadniczą wyznaczała rzeka. Doliny rzeczne porasta specyficzna roślinność, której głównym gatunkiem jest olcha. W języku Wołochów olcha to jelcha. Miejsce zasadzenia nowej miejscowości miało akcentować niejako, że wyrwana została ona z zarośli olchowych, na których rozsiadły się pola uprawne i zabudowania gospodarcze. Zapis z 1584 r. wymienia miejscowość jako Jelesną, co również można by zinterpretować jako rozścielającą pośród zarośli olchowych. Inne nazwy miejscowości wchodzących obecnie w skład gminy Jeleśnia sprawiają mniejsze trudności etymologiczne.

Nazwa wsi Sopotnia wywodzi się od słowa – sopot – co w języku dakorumuńskim, który przynieśli z sobą Wołosi, oznacza szumiący potok. Niewykluczone, że nazwa wsi nawiązuje do największego wodospadu Beskidów, jaki występuje na potoku Sopotnia. Zapis dziejopisu żywieckiego tłumaczy tę kwestię w następujący sposób:
„... Sopotnia Wielka albo Głębokie nazywana od rzeki Sopot albo miejsca na tej rzece przezywanego, gdzie wody tej rzeki ze skały jak z dachu z wysoka głęboko wpada, że żerdź długa starczyć nie może. Głębokie też nazywano, że ta rzeka z między hal głębokich wypada i płynie przez tę wieś...”

Rozmiar poszczególnych wsi zdecydował, że jedna z nich, prawdopodobnie założona nieco wcześniej, to Sopotnia Mała i powstała później Sopotnia Wielka.

W przypadku Korbielowa spotykamy kilka różnych wersji interpretacji pochodzenia nazwy miejscowości. Nieoceniony Komoniecki wywodzi nazwę Korbielowa od trzech źródeł. Miała być na terenie miejscowości góra kształtem przypominająca „jakoby korba przegięta”. Pojawia się także wątek zbójnicki. Mieszkańcy Korbielowa mieli parać się tą profesją. Mieli oni powiadać, że to wszystko, co w torbie znaleźć można, a więc w: torbie łów. Lata zmian i przekształceń słowotwórczych doprowadziło do utrwalenia się nazwy wsi jako Korbielowa.

Ostatnia wersja interpretacyjna skupia się wokół rzekomego wydarzenia, jakim miała być śmierć bardzo bogatego pana Korbiela, przejeżdżającego przez to dzikie i odludne terytorium, na którym zakończył swój żywot. Miejscowa tradycja pochodzenie nazwy upatruje od strażników, którymi osadzano wszelkie przełęcze, jakimi mógł dostać się wróg na teren państwa żywieckiego. Do zadań strażników należało uprzednio wcześniej ostrzegać ludność i zwierzchność zamkową poprzez palenie ognisk na szczytach okolicznych gór. Strażników tych nazywano korbielami. Obniżenie Przełęczy Glinne stanowiło najłatwiejszą drogę wiodącą wzdłuż rzeki Koszarawy, a następnie Soły. Fakty z innych niemniej strategicznych miejsc, jakimi od średniowiecza były górskie przełęcze dowodzą, że rzeczywiście na straży bezpieczeństwa żywiecczyzny stali strażnicy rozrzuceni po lasach i dolinach.

W Krzyżowej miały drogi i potoki spływające z gór się krzyżować, jak też jeszcze wcześniej niż powstała miejscowość, miał być w lesie krzyż na kształt męki pańskiej i stąd późniejsza nazwa wsi się wzięła. Ta analiza oparta na zasadzie skojarzeń prostych prawdopodobnie nie odpowiada prawdzie. Nazwa miejscowości należy do typowych nazw dzierżawczych i związana jest z założycielami wsi jaki byli Krzyżowscy. Nazwisko to zachowało się dnia dzisiejszego i jest jednym z bardziej popularnych na terenie miejscowości.

Podobnie pochodzenie nazwy Pewli Wielkiej. Akcentuje imię założyciela Jakim był niejaki Paweł.
Mutne swoją nazwę ma brać od potoku, którego woda po każdym większym opadzie taką barwę chwyta.
Przyborów zaś miał być osadzony przy lesie.
Krzyżówki, położone w bezpośrednim sąsiedztwie Krzyżowej, w swojej nazwie akcentowały swój znacznie mniejszy rozmiar terytorialny.