Karczma na rozdrożu

U wejścia do charakterystycznego,

drewnianego budynku w centrum Jeleśni widnieją słowa:

Coś ty chłopie łosoloł?
Cy ty ni mos rozumu?
Karcma stoi u drogi,
A ty idzies do dumu?

Stara Karczma w Jeleśni lezy na Szlaku Architektury Drewnianej, a jej powstanie datuje się na XVIII wiek. 

W XVIII wieku istnienie karczm w beskidzkich wioskach było powszechne – stanowiły one nie tylko miejsce spotkań, konsumpcji jedzenia i napitku, ale także pełniły rolę etapowych wozowni, sprzedawały karmę dla zwierząt oraz świadczyły usługi noclegowe. Na 100 wiosek w rejonie Beskidów przypadało około 70-80 karczm, przede wszystkim przy ważnych ciągach komunikacyjnych. Do dnia dzisiejszego zachowały się tylko dwa autentyczne obiekty z tego okresu: w Suchej Beskidzkiej  i Jeleśni.

Według różnych źródeł powstanie karczmy datuje się na XVIII wiek, ale być może postawiono ją znacznie wcześniej, nawet w XVI wieku.  Założycielami Jeleśni byli pasterze wołoscy i to właśnie oni prawdopodobnie zbudowali obiekt, łącznie z całą wsią (pierwszy kościół powstał tu już w 1584 r.). Pierwotnie karczma była leśniczówką, wybudowaną wraz ze stojącą obok po dziś dzień gajówką, dopiero później przyjęła rolę karczmy. Plac między karczmą a kościołem był popularnym miejscem targowym na ważnym szlaku kupieckim łączącym Żywiec z Orawą, a zatem miejsce to wybrano przemyślanie. Strop w centralnej sali, według podań przeniesiono z krakowskich Sukiennic w XIX wieku. Widnieje na nim data 1774, co jest głównym przyczynkiem do datowania karczmy właśnie na wiek XVIII. W XIX w. przeprowadzono generalny remont karczmy wraz z jej rozbudową. Wtedy też dodano bardzo charakterystyczny ganek i skrzydło tylne. W czasie II wojny w karczmę uderzył pocisk artyleryjski, poważnie ją uszkadzając, co spowodowało konieczność przeprowadzenia kolejnego remontu, w latach powojennych.

Karczma w 1838 r. stała się własnością arcyksięcia Habsburga. Pod koniec XIX w. kupiła ją rodzina Witków z Jeleśni, w 1954 r. sprzedano ją Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska w Jeleśni. Obecnie mieści się tu restauracja i kawiarnia.